กระบวนการ
หรือขั้นตอนการวางแผนพัฒนาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
การดำเนินงานใดๆ
ก็ตามควรจะมีลำดับขั้นตอนและขั้นตอน
ทั้งนี้เพื่อให้ งานมีประสิทธิภาพ การวางแผนก็เช่นกันจำเป็นต้องทำอย่างต่อเนื่อง และมีกระบวนการลำดับขั้นตอนในการวางแผนประกอบด้วยขั้นตอนดังต่อไปนี้
1.
การกำหนดวัตถุประสงค์ (Setting objectives)
เป็นงานอันดับแรกที่นักวางแผนจะดำเนินการ
ทั้งนี้เพื่อให้รู้ทิศทางที่จะก้าวเดินต่อไปข้างหน้า เพราะการวางแผนเป็นเรื่องของอนาคต และเป็นพื้นฐานที่จะเป็นแนวทางในการดำเนินกิจกรรมอื่นๆ
ในองค์การสิ่งที่สำคัญที่จะต้องตระหนักในการวางแผนคือ แผนที่จะวางมีความชัดเจน ทั้งนี้เพื่อให้สมาชิกในองค์การเกิดความเข้าใจในทิศทางเดียวกันอันจะก่อให้เกิดประโยชน์ในการปฏิบัติงาน
และมีการประสานงาน
2.
พัฒนาข้อตกลงที่เป็นตัวกำหนดขอบเขตในการวางแผน (Developing the planning premiso)
ผู้วางแผนจะต้องกำหนดข้อตกลงต่างๆ
ที่จะเป็นขอบเขตในการวางแผน เพื่อสามารถคาดการณ์เหตุการณ์ต่างๆ ในอนาคตได้อย่างถูกต้องใกล้เคียง การกำหนดข้อตกลงเบื้องต้น จะนำมาเป็นพื้นฐานในการวางแผน ขอบเขตและข้อตกลงต่างๆ ที่เป็นผลมาจากข้อมูลและปัจจัยภายนอก เช่นการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วด้านเทคโนโลยี การเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคม เศรษฐกิจ
และการเมือง
ความรู้สึกของประชาชนนอกจากปัจจัยภายนอกแล้ว การวางแผนจะต้องตระหนักถึงข้อมูลที่นำมาใช้เป็นกรอบในการวางแผนมีความเชื่อถือได้มากขึ้น
3.
พิจารณาข้อจำกัดต่างๆ
ที่อาจเกิดจากการวางแผน (Reviewing all possible
Limitations on planning) ข้อจำกัดต่างๆมักเกิดขึ้นเสมอในการทำงานใดๆ ให้เหลือน้อยลง สิ่งที่ควรนำมาพิจารณาคาดการณ์ในการวางแผนได้แก่ ขอบเขต
อำนาจหน้าที่
วัสดุอุปกรณ์ในการกำหนดแผนงานที่จะดำเนินการต่อไป
4.
พัฒนาทางเลือก (Developing Alternatives)
ในการวางแผนผู้วางแผนควรได้แสวงหาทางเลือกต่างๆ ที่จะเป็นแนวทางในการดำเนินการตามแผนนั้นทราบบางครั้ง การดำเนินการ ตามแผนหนึ่งๆไม่ใช่มีแนวปฏิบัติแนวเดียวที่จะบรรลุความสำเร็จของแผนนั้น แต่อาจมีแนวปฏิบัติหลายๆแนวที่สามารถไปถึงวัตถุประสงค์ของแผนนั้นได้เช่นกัน ฉะนั้นผู้วางแผนจำเป็นต้องคิดถึงแนวทางต่างๆ หลายๆ
แนวมากำหนดกิจกรรมในการวางแผน ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นการพัฒนาความคิดของผู้วางแผนได้มีความหลากหลายตามข้อมูลต่างๆ
5. พัฒนาทางเลือก (Evaluation
the Alternativea) การประเมินทางเลือกนี้ต้องการหลังจาก ได้การพัฒนาทางเลือกต่างๆแล้ว ผู้วางแผนจำเป็นต้องศึกษาปัจจัยต่างๆ ของทางเอกชนแต่ละแนวประกอบว่าจะเป็นไปได้มากน้อยแค่ไหนที่ทางเลือกเหล่านี้จะทำให้องค์กรดำเนินไปแล้ว
จึงตัดสินใจเลือกทางเลือกที่เป็นไปได้สูงสุดเพียงวิธีเดียว ฉะนั้นผู้วางแผนควรตัดสินใจเลือกทางเลือกสองแนวทางหรือมากกว่าและนำทางเลือกที่แล้วมาหลอมรวมกันเพื่อเป็นแผนที่จะเป็นไปได้มากที่สุดในการปฏิบัติ
6.
เปลี่ยนแปลงแผนสู่การปฏิบัติ (Converting Plan into Actions)
ผู้วางแผนต้องทำการเปลี่ยนแปลงสู่การปฏิบัติที่ชัดเจนขึ้น (กรมการปกครองและสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย)
การจัดทำแผนพัฒนา 3 ปีขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ตามพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2542 ได้ให้ความสำคัญกับการกำหนดอำนาจและหน้าที่ในการจัดระบบ การบริการสาธารณะระหว่างรัฐกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และระหว่างองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นด้วยตนเอง รวมทั้งการจัดสรรสัดส่วนภาษีและอากรระหว่างรัฐกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และให้ท้องถิ่นสามารถจัดทำบริการสาธารณะบางอย่างให้เป็นไปตามความต้องการ และเป็นประโยชน์ของท้องถิ่นอย่างแท้จริง ส่งผลให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีบทบาทหน้าที่อย่างกว้างขวาง
และเป็นองค์กรเปิดให้ประชาคมท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหาร และตรวจสอบการปฏิบัติงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพิ่มมากขึ้น
ในการจัดทำแผนพัฒนาเทศบาล 3 ปี
(พ.ศ.2552-2554)
เป็นการแปลงแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลไปสู่การปฏิบัติ เป็นแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมขององค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นที่สอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา อันมีลักษณะเป็นการกำหนดรายละเอียดแผนงาน
โครงการพัฒนาที่จัดทำขึ้นสำหรับปีงบประมาณแต่ละปี ซึ่งมีความต่อเนื่องและเป็นแผนก้าวหน้าครอบคลุมระยะยาว 3
ปี
1. ลักษณะของแผนพัฒนาสามปี
แผนพัฒนาสามปี เป็นการแปลงยุทธศาสตร์การพัฒนาไปสู่การปฏิบัติ โดยมีหลักคิดที่ว่า
ภายใต้ยุทธศาสตร์การพัฒนาหนึ่งๆ
จะมีแนวทางการพัฒนาได้มากกว่าหนึ่งแนวทาง และภายใต้แนวทางการพัฒนาหนึ่ง จะมีโครงการ/ กิจกรรมได้มากกว่าหนึ่งโครงการ/กิจกรรม ที่จะต้องนำมาดำเนินการเพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายตามที่ต้องการ ในแต่ละยุทธศาสตร์การพัฒนา ซึ่งจะมีผลต่อวัตถุประสงค์ เป้าหมาย จุดมุ่งหมายการพัฒนา อย่างยั่งยืนและวิสัยทัศน์ในที่สุด
นอกจากนั้น แผนพัฒนาสามปีเป็นแผนที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับงบประมาณรายจ่ายประจำปี กล่าวคือ
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ใช้การวางแผนเป็นเครื่องมือในการจัดทำ งบประมาณรายจ่ายประจำปี โดยนำโครงการ/กิจกรรมจากแผนพัฒนาสามปี ในปีที่จะจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปี ไปจัดทำงบประมาณ
เพื่อให้การจัดทำงบประมาณเป็นไป ด้วยความรอบคอบ
และผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน
