หลักในการวัดและประเมินการเรียนรู้ให้มีประสิทธิภาพ ผู้ประเมินควรเริ่มต้นวางแผนดำเนินกิจกรรม ด้วยการตอบคำถาม 4 คำถาม ดังนี้
1. วัดและประเมินไปทำไม ผู้ประเมินจะต้องตอบคำถามให้ได้ว่า ข้อมูลหรือสารสนเทศนั้นวัดและประเมินเพื่อประโยชน์อะไร
สามารถตอบคำถามประโยชน์ของการประเมินตามประเภทของการประเมิน ดังนี้
1.1 การวัดและประเมินผลก่อนเรียน
เพื่อจัดวางตำแหน่งผู้เรียนหรือประเมินความรอบรู้ผู้เรียนก่อนจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อประโยชน์ต่อการตัดสินใจในการวางแผนจัดกิจกรรม การเรียนการสอนที่มีความสอดคล้องเหมาะสม
1.2 การวัดผลและประเมินระหว่างเรียน
เพื่อตรวจสอบความรู้ความสามารถของผู้เรียนขณะที่จัดกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อประโยชน์ในการติดตามดูความก้าวหน้า หรือพัฒนาการ ในการเรียนรู้รวมทั้งข้อบกพร่องในการเรียนรู้ของผู้เรียน
1.3 การวัดและประเมินหลังเรียน เพื่อสรุปผลการเรียนรู้ของผู้เรียนที่เป็นประโยชน์ ในการตัดสินใจเกี่ยวกับระดับการเรียนรู้ของผู้เรียน
2. วัดและประเมินอะไร
ผู้ประเมินต้องตอบคำถามให้ได้ว่าจะต้องการวัดและประเมินคุณลักษณะใดจากผู้เรียน ต้องการข้อมูลด้านใดเป็นสำคัญ ซึ่งผู้ประเมินควรคำนึงถึงประเภทของ การเรียนรู้ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน เช่น
2.1 การเรียนรู้ทางด้านสติปัญญา เกี่ยวกับความรู้ความเข้าจำ ความคิดการแก้ปัญหา ต่าง ๆ
2.2 การเรียนรู้ทางด้านอารมณ์และความรู้สึก เช่น
ความสนใจ ทัศนคติ เป็นต้น
2.3 การเรียนรู้ทางด้านทักษะและการปฏิบัติ เช่น
ความสามารถในการปฏิบัติงาน การมีทักษะในงานต่าง ๆ
3. วัดและประเมินอย่างไร ผู้ประเมินจะต้องตอบคำถามให้ได้ว่า จะต้องการใช้เครื่องมือชนิดใด ถึงจะมีความเหมาะสมสอดคล้องกับสิ่งที่ประเมิน ซึ่งควรพิจารณาในประเด็นต่อไปนี้
3.1 ลักษณะข้อมูลที่ต้องการ เช่น ข้อมูลเชิงปริมาณ หรือเชิงคุณภาพ
3.2 ลักษณะของกลุ่มตัวอย่างในการประเมิน เช่น
จำนวนและความสามารถของ กลุ่มตัวอย่าง
3.3 ระยะเวลาในการประเมิน เช่น
การมีเวลาที่จำกัดอาจจะต้องใช้แบบสอบถาม เป็นต้น
4. ตัดสินผลด้วยวิธีใด ผู้ประเมินต้องตอบคำถามให้ได้ว่า จะต้องตัดสินผลการประเมิน โดยพิจารณาจากคุณลักษณะใด ใช้เกณฑ์อย่างไรในการประเมิน ซึ่งควรพิจารณาในประเด็นต่อไปนี้
4.1 การตัดสินอิงกลุ่ม เพื่อพิจารณาตัดสินผลการเรียน
4.2 การตัดสินอิงเกณฑ์ เพื่อพิจารณาผลการเรียนรู้ ใช้ในการพัฒนากิจกรรมการสอน เป็นต้น
